Covid19 Salgınında Hasta Olmak ya da Olmamak
Covid19 Salgınında Hasta Olmak ya da Olmamak

 

İyi Haber 

  • Vakaların
    • % 80'i hastalığı hafif geçirmektedir. 
    • %20’sine hastane yatışı yapılarak tedavi verilmektedir.
    • Yatarak tedavi gören hastaların çoğu iyileşerek taburcu olmaktadır. 
  • Covid19’dan korunmak çok kolaydır. 
  • Herkesin başkaları ile iletişim kurarken 1-2 metrelik fiziksel/sosyal mesafeyi koruması, maske takması, sık sık ellerini usulüne uygun yıkaması ve izolasyon/karantinada olanların kurallara uyması ile virüsün bulaştıracak kimseyi bulamaması sonucu salgının biteceği tahmin edilmektedir. 
 

Dikkat!!

  • 60 yaş üstü olanlar
  • Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olanlar: 
    • Kalp hastalığı
    • Hipertansiyon
    • Diyabet
    • Kronik Solunum yolu hastalığı
    • Kanser
    • Obezite
    • Sigara içen vb.

                                   Hastalığı daha ciddi geçirebilirler! 

  • Bilimsel geçerliliği olmayan bilgilere inanmayın ve bunları paylaşmayın.
  • Hasta ya da muhtemel tanısı olan vakaların bilgilerini, başkalarıyla (sosyal medyayla, basınla vb.) paylaşmayın.

 

Covid19’dan nasıl korunabilirim? 

Virüs sadece hasta olan ya da hastalığı hafif geçirdiği için hasta olduğunu fark etmeyen bireylerin öksürmeleri, aksırmaları ile ortama saçılan damlacıklarla bulaşır. Bu nedenle bu damlacıkların solunmasının engellenmesi ya da damlacıkların düştüğü yüzeylerin, başka birisi tarafından elle temas edilip ağıza, buruna, göze bulaştırılmadan önce hemen temizlenmesi veya ellerin temizlenmesi ile bu hastalıktan korunabilinir. Bunun için yapılması gerekenler:

  • Maske takmak (hasta olan ya da hastalık şüphesi taşıyan herkesin tıbbi maske takması gerekir).
  • Maskeyi doğru bir şekilde takmak ve çıkarmak:                                                                     
 
 
  • Başkalarıyla temastan kaçınmak, gerekli bir temas ise araya 1-2 m. mesafe koymak
  • Yüzey temizliği yapılmasını sağlamak
  • Elleri sık sık en az 20 saniye normal el sabunu ile sabunla usulüne uygun yıkamak. 
 
 
  • Sabun ve suyun olmadığı ortamlarda en az %60 alkol içeren bir kolonya ya da el dezenfektanı ile 20-30 saniye elleri ovalamak. Yanınızda kolonya ya da el dezenfektanı taşımanız işinizi kolaylaştıracaktır.
  • Parmak aralarını ve baş parmağınızı ovmayı unutmayınız.
  • Elleri yıkamadan ağız, burun ve gözlerle temas ettirmemek
  • Mümkün olduğu kadar yurtdışına yolculuk yapmamak
  • Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile örtmek, kağıt mendil yoksa dirsek içine öksürmek
  • Yiyecekleri çıplak elle seçmemek, eve getirildiğinde hemen yıkamak
  • Para ile temas edildiğinde mutlaka elleri yıkamak ya da dezenfekte etmek
  • Ortak kullanılan telefonları paylaşmadan önce temizlemek
  • Mümkün ise sağlık merkezlerine gitmemek. Gerekli durumda önce Aile Hekimine telefonla danışmak
  • Çok gerekli değilse tüm randevuları iptal etmek.

 Merak etmeyin:

  • Gebe ve bebek izlemleri, aşı uygulamaları için Aile Sağlığı Merkezleri hizmet vermeye devam etmektedir.
  • Salgın süresince raporlu ilaçlar doğrudan Eczanelerden temin edilebilecektir.

 Ne zaman bir sağlık kurumuna başvurmalıyım?

Ateş veya

Öksürük veya

Nefes darlığı olduğunda veya

Son günlerde başlayan belirgin halsizlik, yorgunluk, eklem ağrısı, bulantı-kusma veya tat ve koku almada değişiklik olduğunda bir sağlık kurumuna başvurmanız gerekir.

Yukardaki yakınmalarınız varsa önce aile hekiminize ya da Sağlık Bakanlığı Corona Danışma Hattı, “Alo 184”e danışınız. Bir sağlık kurumuna gitmeniz önerilirse mutlaka bir maske takın. Sağlık kurumuna ulaşımı kendi aracınızla ya da bir ambulans çağırarak yapınız.

 

  Covid19 belirtileri ile Sağlık Kurumuna gittiğimde beni ne bekliyor? 

Gittiğiniz sağlık kurumunda Covid19 için ayrılan triaj alanlarına ya da izolasyon odalarına alınacaksınız. 

Hekim, ön değerlendirme sonrası sizden akciğer görüntülemesi (direkt grafi ya da tomografi), kan tetkikleri ve/veya burun ve boğazınızdan örnek alımı isteyebilir. 

Aile Sağlığı Merkezindeyseniz ön değerlendirme sonrası bir ambulans aracılığıyla örnek alımı için İl/İlçe Sağlık Müdürlüğüne ya da bir Pandemi Hastanesine ulaşmanız istenebilir. 

Maskeniz yoksa sağlık kurumunda size maske verilecektir. 

Ellerinizi hiçbir yere dokundurmamaya, ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize değdirmemeye çok dikkat ediniz. 

Sağlık kurumunda ilk değerlendirmede hekiminiz size eskisi kadar vakit ayıramayabilir. Hatta fizik muayene etmeden sadece sorgulama ile yönlendirmede bulunabilir. 

Sağlık çalışanları salgın sırasında özel kıyafetler giymiş olacaktır, bu onların tanınmasını engelleyebilir. 

İlk değerlendirme sonrasında hekiminiz sizi eve gönderip evde semptom takibi önerilebilir. Bu süreçte de mutlaka maske kullanmaya devam etmeniz ve aşağıda yer alan izolasyon kurallarına uymanız beklenecektir. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/Halk/COVID-19_14_GUN_KURALI_AFIS_A4.pdf 

Evde izolasyon ile semptom takibi yapılması istendiğinde durumunuzda olumsuz bir değişiklik olursa, semptomlar hastalık lehine belirginleşirse tekrar maske takılı bir şekilde kendi aracınızla ya da bir ambulansla hastaneye başvurmanız gerekecektir (öncesinde aile hekiminize bilgi vermeniz/bilgi almanız uygun olacaktır).  


Covid19 için olası ya da kesin tanım var, şimdi ne olacak? 

   Olası veya kesin vaka iseniz ve hastalığınız hastaneye yatış gerektirecek durumda değilse semptom takibi ya da ayaktan tedavi ile evde takip edilebilirsiniz. 

    Evde takip edildiğiniz durumda kesinlikle dışarı çıkmayınız, ziyaretçi kabul etmeyiniz ve kimseyle maskesiz 1-2 metreden daha yakın aynı mekanda bulunmayın. 

    Bu takip süreci içinde kendinizi 14 gün boyunca evde izole etmeniz istenecek ve sizden konuyla ilgili bilgilendirilmiş onam formu imzalatılacaktır. 

    İzolasyonda olduğunuz sürede işe de gidemeyeceğiniz için size işyerinize iletilmek üzere 14 günlük bir rapor verilecektir. 

   Evde izolasyonda olduğunuz sürede semptomlarınızda ilerleme ya da nefes darlığı gibi bir belirti gelişirse maske takarak ambulansla ya da kendi aracınızla derhal Hastaneye başvurunuz. 

    Evde takipte İl/İlçe Sağlık Müdürlüğü ya da Aile Hekiminiz tarafından aranıp yakınma ve tedaviniz takip edilecektir, gerektiği durumda (testin yenilenmesi, hastane yatışı vb) hastaneye davet edilebilirsiniz. 

    İzolasyonda olduğunuzdan emin olmak için Sağlık Bakanlığı güvenlik güçleri ile işbirliği yapabilir ve bilişim teknolojilerini kullanarak sizin izolasyonda olup olmadığınızı kontrol edebilir. 

    Ziyaretçi kabul etmeyiniz ve evin çok iyi havalanmasına dikkat ediniz. 

    Solunum yolu ve ağzınızdan çıkan damlacıkların başkalarına bulaşmaması için tüm yüzeyleri 5 litre su içine yarım çay bardağı çamaşır suyu karıştırılmış su ile temizleyiniz. 

Evde takip edilen olası ya da kesin vakaların uyması gereken kurallar için: https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/COVID19-EVDEBAKIM-A5-BROSUR.pdf 

    Tedaviniz devam ederken karşılaştığınız sorunlarla ilgili Aile Hekiminizi arayabilirsiniz. Yakınmalarınız ağırlaşırsa, özellikle nefes almada güçlük, bilinç değişiklikleri vb gecikmeden 112 ile ambulans çağırınız. 

    Covid19 tanılı olmanız nedeniyle hiç kimse yasal bir gerekçe olmadan bilginiz dışında kimlik bilgilerinizi paylaşamaz. Covid19 tanılı olmanız nedeni ile isteminiz dışında bilgilerinizin ifşası, ya da başkaları tarafından ayrımcılığa uğramanız yasalara aykırıdır.  


Şikayetim yok ama Covid19 tanısı olan birisiyle yakın temasım var, ne yapmalıyım? 

    Kesin veya olası COVID-19 enfeksiyonu olan bir kişi ile damlacık enfeksiyonuna yönelik korunma önlemleri alınmadan yakın temas etmiş iseniz ve hiçbir şikayetiniz yoksa, son temasınızdan sonraki 14 gün boyunca kendinizi evde karantinaya almanız istenecektir. Çünkü virüsün hastalık oluşturması için yaklaşık 14 gün süre geçmektedir (kuluçka dönemi) Gerekirse bir kurumda da karantinaya alınabilirsiniz. 

    Bu süreçte 14 gün hiç evden çıkmamanız ve bazı kurallara uymanız istenecektir. 

   Karantina için sizden evde kalmanız ve karantina kurallarına uymanızla ilgili “bilgilendirilmiş onam formu” imzalamanız istenecektir. 

   Karantinadayken kesinlikle ziyaretçi kabul etmeyiniz, ev halkı ile aranızda 1-2 metre mesafe bırakın ve evinizi çok iyi havalandırın. 

    Ağız ve burundan çıkan olası damlacıklar için tüm yüzeyleri 5 litre su içine yarım çay bardağı çamaşır suyu karıştırılmış su ile temizleyiniz. 

    Banyo ve tuvaletler günde en az bir kez sulandırılmış çamaşır suyuyla temizlenmesini sağlayın (5 litre suya yarım çay bardağı çamaşır suyu) 

    Karantinada kaldığınız sürede kesinlikle işe gitmemeniz gerekeceğinden iş yerinize iletmek üzere size 14 günlük bir rapor verilecektir. 

    Temas ettiğiniz olası olgunun Covid19 testi negatif gelirse karantinadan çıkabilirsiniz ancak herkes gibi Covid19’dan genel korunma önerilerine uymanız gerektiğini unutmayınız. 

    Bu süreçte özellikle ateş ve solunum semptomları açısından telefon ile Aile Hekiminiz ya da İl/İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından görevlendirilmiş bir sağlık personeli tarafından sorgulanıp takip edileceksiniz. Ev ziyaretleri de yapılabilir. 

    Karantinada olduğunuzdan emin olmak için Sağlık Bakanlığı güvenlik güçleri ile işbirliği yapabilir ve bilişim teknolojilerini kullanarak sizin karantinada olup olmadığınızı kontrol edebilir. 


Evde izleme kuralları için: 

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/Halk/COVID-19_14_GUN_KURALI_AFIS_A4.pdf 


Covid19 dışında başka bir acil durum yaşarsam sağlık kurumu benimle ilgilenir mi?

  • Covid19 salgını süresince size mümkün ise sağlık merkezlerine gitmemeniz önerilmektedir. Ancak ciddi yaralanmalar, kalp krizini düşündüren göğüs ağrısı, inme, hava yolu tıkanıklığı, uzamış epilepsi nöbeti gibi acil durumlar için mutlaka hastanelerin acil servislerine başvurunuz.
  • Hastanelerin acil hizmetleri Covid19 hastalarının kabul edildiği alandan farklı bir alanda hasta kabulünü sürdürmektedir.
 

  Covid19 ile ilgili kendimi aşırı korkmuş, endişeli, stresli hissediyorum, baş edemiyorum 

İl Sağlık Müdürlükleri ve Belediyeler Covid19 ile ilgili psikolojik danışma hattı kurmuşlardır. 24 saat destek alabilirsiniz. 

Sağlık Bakanlığı web sitesinde yer alan 81 il için Psikososyal Destek Hat Bilgileri: 

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/destek-hat-bilgileri

İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Korona Virüs Online Destek Ruhsal Destek Programı (KORDEP) Hattı: 08503050034 

Milli Eğitim Bakanlığı’nın gençler için hazırladığı Psikolojik Sağlamlığı Korumak için Rehber: 

http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_04/10142411_Gencler_Icin_Bilgilendirme_Rehberi.pdf 

Psikiyatri ve Psikoloji Derneklerinin bu konularda hazırladıkları materyalleri web sayfalarında bulabilirsiniz: 

http://tpdegitim.psikiyatri.org.tr/Covid19.aspx?code=406474532 

https://www.psikiyatri.org.tr/TPDData/Uploads/files/KarantinaCOVID.pdf

  

Maske kullanmam öneriliyor ama doğru kullanıyor muyum? 

Kimlerin hangi maskeyi kullanmaları gerektiği ve maske kullanırken nelere dikkat edilmesi gerektiği ile ilgili bilgilere aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.

 

Tıbbi maske kullanımı nasıl olmalı? 

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/COVID19-TIBBI-MASKE-KULLANIMI-29X20-2KIRIMLI-BROSUR.pdf.pdf

 

Bez maske kullanımı nasıl olmalı? 

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/COVID19-BEZMASKEKULLANIMI-50X70-AFIS.pdf

 

Dikişli bez maske nasıl yapılır?

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/Halk/COVID19-DIKISLIBEZMASKEYAPIMI-50X70-AFIS.pdf

 

Dikişsiz bez maske nasıl yapılır?

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/afisler/Halk/dikissiz_bez_maske_yapm_afis.pdf

  

Kapalı işyeri/ofislerde alınması gereken önlemler nelerdir?

https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/Brosur/COVID-19_KAPALI_IS_YERI_OFISLERDE_ALINACAK_TEDBIRLER_EL_ILANI_A5.pdf

  

Not: Bu yazıdaki öneriler Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından aralıklı olarak güncellenen ve en son 12 Nisan 2020’de yayınlanan COVID-19 (SARS-CoV-2 enfeksiyonu) Rehberi temel alınarak hazırlanmıştır[i]

  


Yazar iletişim: cigdemapaydin@yahoo.com

Doç.Dr. Çiğdem Apaydın Kaya

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD

13.04.2020

                                                                   

 

         

           

 

Anasayfa  |  Hesap Numaralarımız  |  İletişim

Copyright 1997-2020 www.hayad.org.tr Tüm hakları saklıdır.